Een verdachte die is aangehouden door de politie kan voor en tijdens zijn verhoor worden geholpen door een advocaat. Op grond van de wet worden de kosten van rechtsbijstand door de overheid, uitgevoerd door de Raad voor Rechtsbijstand, betaald.
De Raad voor Rechtsbijstand voert als beleid dat een niet-aangehouden verdachte de kosten van rechtsbijstand nooit in aanmerking komt voor een toevoeging en dus zelf zijn advocaatkosten moet betalen.
De hoogste bestuursrechter in Nederland heeft op 11 oktober 2023 een uitspraak gedaan (hier te lezen) waaruit blijkt dat dit beleid niet wordt goedgekeurd. De Afdeling Rechtspraak van de Raad van State heeft bepaald dat de Raad voor Rechtsbijstand bij het beoordelen van een verzoek om toevoeging rekening moet houden met drie aspecten:
- de ernst van het feit
- de complexiteit van de zaak en
- de ernst van de mogelijke sanctie
De Raad voor Rechtsbijstand zal volgens mij snel nieuw beleid moeten maken om richtlijnen te geven in welke gevallen wel en in welke gevallen geen toevoeging wordt verstrekt aan verdachten die door de politie gehoord zullen worden, terwijl ze niet zijn aangehouden.
Bij de aanvraag om een toevoeging zal de advocaat moeten ingaan op bovenstaande drie criteria, om uit te leggen waarom een toevoeging in dit geval wel op zijn plaats is.
Bij het eerste criterium, de ernst van het feit, kan worden aangesloten bij de maximale strafdreiging die in het wetboek is opgenomen. Ik verwacht dat daarbij zal worden aangesloten bij feiten waarvoor voorlopige hechtenis mogelijk is.
Het tweede criterium, de complexiteit van de zaak, kan onmogelijk door de advocaat worden beschreven. De advocaat heeft namelijk nog geen kennis van de inhoud van het dossier en heeft dus nog geen idee of het een complexe zaak is of niet. Ik vraag mij af op welke manier de Afdeling Rechtspraak denkt dat hier invulling aan gegeven zal worden.
Het derde criterium, de ernst van de mogelijke sanctie, sluit aan bij het eerste. Ik ga er daarbij van uit dat het beleid dat geldt met betrekking tot overtredingen wordt toegepast: dreigt er een vrijheidsbenemende sanctie, dan kan een toevoeging worden afgegeven.
Kortom: er zal nog wat water door de Maas moeten vloeien, voordat duidelijk is hoe dit beleid er precies uit gaat zien. Het beleid, dat een niet-aangehouden verdachte nooit in aanmerking komt voor een toevoeging, is in ieder geval verleden tijd.