aangifte
Iedereen die kennis draagt van een strafbaar feit is bevoegd daarvan aangifte te doen. Dat hoeft dus niet per se het slachtoffer zelf te zijn.
Soms is het verplicht om aangifte te doen. Het is verplicht aangifte te doen bij de volgende delicten:
- art. 92 t/m 110 Sr: de misdrijven tegen de veiligheid van de Staat en tegen de koninklijke waardigheid)
- art. 157 t/m 176b Sr: de misdrijven waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar worden gebracht, voor zover levensgevaar is veroorzaakt
- de misdrijven van art. 287 t/m 294 Sr: misdrijven tegen het leven
- art. 296 Sr: afbreking van zwangerschap
- art. 278 Sr: mensenroof
- art. 242 Sr: verkrachting
- art. 282 Sr: vrijheidsberoving op een plaats die daarvoor wettig niet bestemd is.
Aangifte kan mondeling of schriftelijk worden gedaan bij de bevoegde ambtenaar door aangever in persoon of door een gemachtigde. Tot het ontvangen van de aangiften bedoeld in de artikelen 160 en 161 Sv, zijn de opsporingsambtenaren, en tot het ontvangen van de aangiften bedoeld in artikel 162, de daarbij genoemde ambtenaren verplicht. De politie is dus verplicht uw aangifte op te nemen en mag u niet wegsturen of toezeggen er een “mutatie” (aantekening in de computersystemen van de politie) te maken.
Een eenmaal gedane aangifte kan niet worden ingetrokken, anders dan veel mensen denken.
klacht
In sommige gevallen is er sprake van een bijzondere band tussen aangever en verdachte. In die zaken kan er sprake zijn van een klachtdelict. De klachtdelicten zijn in de wet specifiek aangewezen. De politie en het OM mogen alleen maar onderzoek doen en vervolging instellen als het slachtoffer expliciet verklaart dat hij wil dat de verdachte vervolgd wordt. Die expliciete verklaring heet “klacht”. Een klacht kan binnen 8 dagen worden ingetrokken. De klacht kan alleen maar worden gedaan door degene tegen wie het feit is gepleegd en moet binnen 3 maanden na het feit worden gedaan.
Een voorbeeld van een klachtdelict is diefstal of verduistering door familieleden. Een ander voorbeeld is belediging (maar niet de belediging van een ambtenaar in functie).
grensoverschrijdende zaken
In grensoverschrijdende zaken binnen de EU is het goed om te weten dat op grond van de Slachtofferrichtlijn van de EU (2012/29) ook aangifte bij de eigen, lokale autoriteiten gedaan mag worden, die de aangifte dan moeten overdragen naar de autoriteiten van het land waar (verder) onderzoek gedaan moet worden. De Richtlijn heeft met ingang van 16 november 2015 directe werking gekregen, wat inhoudt dat eventueel nog niet in nationale wetgeving omgezette rechten met een beroep op de Richtlijn toch direct inroepbaar zijn.
wachtlijst voor het doen van aangifte
Advocaat Scholtes tweette op 17 juni 2019 dat de politie een wachtlijst had om aangifte te doen van vier maanden. Klik hier voor haar bericht op Twitter. Zij wilde met haar client aangifte doen van mensenhandel, een feit waarvan het OM zegt dat het topprioriteit heeft. Een wachtlijst van vier maanden! Dat is ongehoord lang. Alle eventuele sporen zijn tegen die tijd dat de aangifte alsnog wordt opgenomen al lang verdwenen, zodat van een effectief onderzoek natuurlijk bijna geen sprake meer kan zijn. Het is ook volstrekt tegen de geest van de eerder genoemde Richtlijn in dat niet binnen adequate termijn aangifte gedaan kan worden.
Wat te doen als politie weigert aangifte (snel) op te nemen?
Als de politie weigert binnen redelijke termijn (denk dan aan dagen, niet aan weken, laat staan maanden) aangifte op te nemen, zou de aangifte op schrift gesteld kunnen worden en aan de officier van justitie gestuurd kunnen worden, met het verzoek deze snel in behandeling te nemen. De officier is in sommige gevallen verplicht de aangifte in behandeling te nemen, maar kan de aangifte ook doorsturen naar de politie met het verzoek die verder af te handelen en onderzoek te doen.
Het is mogelijk een klacht in te dienen bij de klachtcommissie van de politie tegen het weigeren de aangifte op te nemen. Vraag de agent achter de balie naar zijn naam of dienstnummer en onthoudt dat goed of schrijf het meteen op. Kijk hier voor meer informatie.
Als de officier of de politie weigeren onderzoek te doen, kan er (uiteindelijk) een klaagschrift tegen het uitblijven van vervolging worden ingesteld bij een gerechtshof. Dat hof kan het OM dan opdragen om onderzoek in te stellen en tot vervolging over te gaan.
Natuurlijk gaat dat allemaal heel veel tijd kosten. Kostbare tijd, waarmee sporen en dus bewijsmiddelen verloren kunnen gaan.
Nu de politie kennelijk over onvoldoende gelegenheid beschikt om aangiftes op tijd op te nemen, zou het ook mogelijk zijn om de Staat der Nederlanden aansprakelijk te stellen voor het ontbreken van een effective remedy, waar burgerrechten geschonden zijn. Misschien lukt het dan een beetje de huidige Minister voor Rechtsbescherming aan te sporen zijn portefeuille serieus te nemen.
Mr. K. Regter, advocaat